Relacja miÄ™dzy artystÄ… a menedżerem jest jednym z najważniejszych partnerstw w branży muzycznej, a jednoczeÅ›nie nie jest wolna od ryzyk dla obu zainteresowanych stron. Ewentualne konflikty mogÄ… mieć poważne konsekwencje wizerunkowe i finansowe zarówno dla twórców, jak i osób zarzÄ…dzajÄ…cych ich karierÄ…. Kluczowe jest podpisanie dobrego kontraktu, w którym obie strony bÄ™dÄ… siÄ™ czuÅ‚y bezpiecznie. Istotne jest także rozwijanie kompetencji zarzÄ…dczych zarówno menedżerów, jak i samych twórców.
Zawód menedżera muzycznego nie jest regulowany. Zakres obowiÄ…zków takiej osoby zależy od ustaleÅ„ miÄ™dzy nim a artystÄ…, którego reprezentuje. ZasadniczÄ… rolÄ… menedżera jest budowanie wizerunku twórcy czy zespoÅ‚u i reprezentowanie jego interesów w kontaktach branżowych. Zazwyczaj do jego zadaÅ„ należy opracowanie strategii artystycznej, dÅ‚ugofalowych planów kariery oraz dbanie o kwestie finansowe i organizacyjne. Menedżer zajmuje siÄ™ negocjowaniem wynagrodzeÅ„ i planowaniem tras koncertowych. Niekiedy te obowiÄ…zki spoczywajÄ… na innych osobach. PrzykÅ‚adowo za rezerwacjÄ™ wystÄ™pów i planowanie trasy koncertowej może odpowiadać booking agent, a tour manager może nadzorować przebieg koncertów na miejscu.
– WiÄ™kszość artystów w Polsce to artyÅ›ci samozarzÄ…dzajÄ…cy siÄ™. Menedżerowie tworzÄ… siÄ™ na ich oczach – to z reguÅ‚y przyjaciele czy czÅ‚onkowie rodziny. NajwiÄ™kszym sukcesem jest, kiedy ta osoba, życzliwa twojej muzyce, zajmujÄ…ca siÄ™ twojÄ… karierÄ…, bÄ™dzie chciaÅ‚a siÄ™ także ksztaÅ‚cić i iść w stronÄ™ profesjonalizacji – mówi agencji Newseria artystka Daga Gregorowicz z zespoÅ‚u Dagadana.
Menedżerowie mogÄ… podnosić swoje kwalifikacje miÄ™dzy innymi na studiach podyplomowych realizowanych na publicznych i prywatnych uczelniach oraz kursach. Cykliczne webinary, warsztaty i szkolenia organizuje Izba Gospodarcza Menedżerów Artystów Polskich. Z kolei Stowarzyszenie Autorów ZAiKS z myÅ›lÄ… o podnoszeniu kompetencji menedżerów, twórców, wydawców muzycznych i innych osób dziaÅ‚ajÄ…cych w branży uruchomiÅ‚o platformÄ™ edukacyjnÄ… i informacyjnÄ… ZAiKS Akademia. Można tam znaleźć materiaÅ‚y na temat prawa autorskiego, organizacji koncertów, negocjowania umów czy zastosowania nowych technologii, w tym AI, w muzyce.
– Od menedżerów oczekuje siÄ™ zdecydowanie wiÄ™cej niż 20 czy 30 lat temu. MuszÄ… mieć zdecydowanie wiÄ™kszÄ… wiedzÄ™, zarówno na temat PR-u, zwÅ‚aszcza budowania wizerunku za poÅ›rednictwem mediów spoÅ‚ecznoÅ›ciowych, jak i prawnÄ…, żeby być w stanie faktycznie pomagać artyÅ›cie i prowadzić jego karierÄ™ we wspóÅ‚pracy z innymi osobami dziaÅ‚ajÄ…cymi na rynku muzycznym – uważa PaweÅ‚ Jakubowski, radca prawny z kancelarii Jakubowski Pluta i Wspólnicy.
Daga Gregorowicz zauważa z kolei, że nawiÄ…zanie wspóÅ‚pracy z zawodowym menedżerem nie jest Å‚atwe, ponieważ na rodzimym rynku muzycznym dziaÅ‚a ich niewielu. Jej zdaniem artyÅ›ci, szczególnie poczÄ…tkujÄ…cy, czÄ™sto nie sÄ… Å›wiadomi, jakie zapisy powinny siÄ™ znaleźć w kontrakcie z profesjonalistÄ…, i mogÄ… wiele na tym stracić.
– Jako zespóÅ‚ mieliÅ›my do czynienia z ludźmi, którzy nagle stawali siÄ™ nam bliscy, a okazywaÅ‚o siÄ™, że nie do koÅ„ca mieli czyste zamiary. Trzeba bardzo uważać, komu siÄ™ ufa i jasno okreÅ›lać zakres obowiÄ…zków tej osoby. Gdy już dochodzi do konfliktów, to niestety rzadko istnieje dobra wola obydwu stron. Zawsze należy próbować mediować, niemniej trzeba dbać przede wszystkim o swoje interesy, stÄ…d Å›wiadomość jest bardzo ważna – przestrzega artystka.
– W sytuacji gdy relacja wyczerpuje siÄ™ ze wzglÄ™du na koniec wspólnej wizji prowadzenia kariery, a w dotychczasowej umowie nie ma odpowiednich postanowieÅ„, strony powinny sporzÄ…dzić osobne porozumienie, w którym precyzyjnie okreÅ›lÄ… swe uprawnienia po zakoÅ„czeniu wspóÅ‚pracy, zasady odpowiedzialnoÅ›ci i należne z tego tytuÅ‚u wynagrodzenie – mówi PaweÅ‚ Jakubowski. – Bardzo ważna jest samoÅ›wiadomość artysty – żeby wykonywać samodzielnie pracÄ™ na polu budowania wÅ‚asnej renomy, wÅ‚asnej marki, żeby mieć wyobrażenie o tym „co chcÄ™ robić i w jaki sposób”, żeby siÄ™ doksztaÅ‚cać. W ten sposób siłą rzeczy najÅ‚atwiej siÄ™ zabezpieczyć przed „dobrymi radami” i różnymi podszeptami, które niekoniecznie muszÄ… znaleźć potem pokrycie w rzeczywistoÅ›ci.
Zdaniem Dagi Gregorowicz prawne aspekty wspóÅ‚pracy z menedżerem powinny być poruszane w szkoÅ‚ach muzycznych i na studiach.
– To jest spora część naszego przyszÅ‚ego życia zawodowego. Znajomość prawa i zasad, na jakich powinna siÄ™ opierać relacja pomiÄ™dzy artystÄ… a menedżerem, jest dla nas kluczowa, a nie pisanie nut czy wykonywanie muzyki. W szkoÅ‚ach muzycznych za granicÄ… uczy siÄ™ i managementu, i prawa już w szkoÅ‚ach II stopnia. JesteÅ›my jeszcze daleko za standardami, które chcielibyÅ›my mieć w Polsce – zauważa czÅ‚onkini zespoÅ‚u Dagadana.
Na te wyzwania zwraca też uwagÄ™ Izabela Biernat, czÅ‚onkini Rady Izby Gospodarczej Menedżerów Artystów Polskich. Jak podkreÅ›la, jest wiele przedsiÄ™wzięć, które mogÄ… pomóc utorować poczÄ…tkujÄ…cym artystom drogÄ™ do budowania swojej marki osobistej na rynku muzycznym i, co za tym idzie, znalezienia dobrego menedżera.
– To na przykÅ‚ad różnego typu warsztaty, inkubatory twórczoÅ›ci, campy, które organizuje miÄ™dzy innymi ZAiKS, konferencje albo showcase’owe festiwale. Należy bywać, zdobywać kompetencje, zdobywać kontakty, nawiÄ…zywać bardzo dobre relacje – i to można zrobić poprzez aktywność w branży muzycznej i nie potrzeba na to ogromnych nakÅ‚adów finansowych – uważa Izabela Biernat.
Ekspertka podkreÅ›la, że kwestie zabezpieczenia w kontraktach sÄ… ważne również dla menedżerów, którzy podejmujÄ… wspóÅ‚pracÄ™ z mÅ‚odymi artystami, których kariera nie jest jeszcze zbudowana.
– Bardzo doÅ›wiadczeni menedżerowie z ogromnÄ… ostrożnoÅ›ciÄ… podchodzÄ… do tego typu wspóÅ‚pracy, ponieważ jest to wieloletnia inwestycja. Zanim zobaczy siÄ™ realne efekty i finansowe, i PR-owe, zanim jakieÅ› sukcesy w branży siÄ™ pojawiÄ…, to jest kilka lat codziennej pracy – mówi czÅ‚onkini Rady Izby Gospodarczej Menedżerów Artystów Polskich. – Jest kilka sposobów, żeby uniknąć takiego problemu, że budujemy czyjÄ…Å› karierÄ™ i ten ktoÅ› nagle od nas odchodzi. Jeżeli mamy dobrze napisany kontrakt, przy udziale radcy prawnego czy mecenasa, który zajmuje siÄ™ branżą muzycznÄ…, jesteÅ›my w stanie na fajnych warunkach siÄ™ rozstać. Aczkolwiek życie pisze swoje wÅ‚asne scenariusze i czasami artyÅ›ci poprzez to, że majÄ… ogromne zasiÄ™gi, które zbudowaÅ‚ miÄ™dzy innymi ich menedżer, czujÄ… siÄ™ nieco bezkarnie i później czytamy nagÅ‚ówki, clickbaitowe artykuÅ‚y o wielkich aferach, jak gwiazdy rozstajÄ… siÄ™ z menedżerami.
BezpÅ‚atnych porad prawnych osobom dziaÅ‚ajÄ…cym w branży muzycznej udzielajÄ… miÄ™dzy innymi Fundacja Music Export Poland oraz ZwiÄ…zek Zawodowy Muzyków RP.
– Trzeba mÄ…drze podchodzić do zarzÄ…dzania swoim dobrem, którym jest nasza sztuka, i nie bać siÄ™ prosić o pomoc, chodzić na różnego typu konferencje, dowiadywać siÄ™, korzystać z wiedzy ekspertów. Nieznajomość prawa nie zwalnia nas z odpowiedzialnoÅ›ci. Możemy siÄ™ po prostu niestety potknąć o wÅ‚asne nogi, nie podpisawszy jakiejÅ› umowy, czy też nie wiedzÄ…c, jakie mogÄ… być konsekwencje naszych wyborów – kwituje Daga Gregorowicz.
